τιμόθεος

I

Όνομα ιστορικών προσώπων.

1. Ποιητής και μουσικός από τη Μίλητο (447 - 357 π.Χ.). Λέγεται πως εισήγαγε τεχνικούς νεωτερισμούς στη μουσική, αυξάνοντας τον αριθμό των χορδών στη λύρα. Απόσπασμα μιας μονωδίας του Τ. με τον τίτλο Πέρσαι βρέθηκε το 1902. Είναι μια λυρική εντύπωση της μάχης της Σαλαμίνας, και αναφέρεται από τον Πλούταρχο.

2. Γιος του Κόνωνα και μαθητής του Ισοκράτη. Ικανός Αθηναίος στρατηγός και διπλωμάτης. Το 387 π.Χ. εξεστράτευσε εναντίον των Λακεδαιμονίων και κατέλαβε την Κέρκυρα. Με 60 πλοία νίκησε τον Σπαρτιάτη ναύαρχο Νικόλαο κοντά στη Λευκάδα. Αργότερα, τοποθέτησαν στη θέση του αρχιστράτηγου τον Ιφικράτη και ο Τ. κατέφυγε στον βασιλιά των Περσών. Όμως ξαναγύρισε, και τον έστειλαν να βοηθήσει τον σατράπη της Φρυγίας Αριοβάρζανο A’, που επαναστάτησε εναντίον του Πέρση βασιλιά. Ο Τ. πήρε τη Σάμο από τους Πέρσες το 365 π.Χ., και εδραίωσε την αθηναϊκή κυριαρχία στη θρακική Χερσόνησο και στη Χαλκιδική. Κατόπιν όμως, επειδή δεν μπόρεσε να βοηθήσει τον συνάδελφό του Χάρη σε μια επίθεση εναντίον της Χίου το 356, τον δίκασαν για την προδοσία και τον καταδίκασαν να πληρώσει ως πρόστιμο 100 τάλαντα. Ο T., επειδή δεν μπορούσε να πληρώσει το ποσό, αυτοεξορίστηκε στη Χαλκίδα, όπου και πέθανε.

3. Γλύπτης που γεννήθηκε πιθανώς στην Επίδαυρο και έδρασε κατά τον 4o αι. π.Χ. Το έργο του συνδέεται με τον ναό του Ασκληπιού στην Επίδαυρο και το περίφημο Μαυσωλείο της Αλικαρνασσού, όπου συνεργάστηκε φιλοτεχνώντας τις ζωφόρους μαζί με άλλους καλλιτέχνες. Ο Τ. αν και το έργο του είναι ελάχιστα γνωστό, πρέπει να συνδέεται με τις μεταφειδιακές τάσεις, από τις οποίες αφομοίωσε την ευγραμμία και την αγάπη προς τις φωτοσκιάσεις.

4. Κωμικός ποιητής της νέας αττικής κωμωδίας. Έγραψε τις κωμωδίες Πύκτης, Παρακαταθήκη και Μεταβαλλόμενος.

5. Αθηναίος ιερέας, που ανήκε στο γένος των Ευμολπιδών. Ο Πτολεμαίος A’ ο Λάγος τον κάλεσε για να ερμηνεύσει τα Ελευσίνια Μυστήρια, και ο Τ. προσπάθησε να ενώσει τα μυστήρια αυτά με τα μυστήρια της Ίσιδας.

Έργο του γλύπτη Τιμόθεου, από τον ναό του Ασκληπιού στην Επίδαυρο. (Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, Αθήνα).

II

Όνομα αγίων της Ανατ. Ορθόδοξης Εκκλησίας.

1. Ο απόστολος. Ένας από τους πιστότερους μαθητές και συνεργάτες του αποστόλου Παύλου. Ασπάστηκε τον χριστιανισμό στην πρώτη αποστολική περιοδεία του Παύλου στη Λυκαονία. Καταγόταν από τη Λύστρα και είχε πατέρα εθνικό και μητέρα Ιουδαία (Πράξ. ΙΣΤ’ I). Ακολούθησε τον Παύλο στις αποστολικές του περιοδείες και ανέλαβε και ο ίδιος διάφορες αποστολές. Παρά τη νεαρή του ηλικία, αναδείχτηκε σε έξοχο αποστολικό εργάτη. Έγινε επίσκοπος Εφέσου, όπου και μαρτύρησε επί Δομιτιανού ή Νέρωνα, επειδή σε κάποια γιορτή της Εφέσιας Aρτέμιδας κατέκρινε τα όργια των εορταστών. Ο Παύλος του έστειλε, όταν ήταν επίσκοπος Εφέσου, δύο επιστολές, οι οποίες σώζονται στον κανόνα της Καινής Διαθήκης και εντάσσονται στις ποιμαντορικές ή ποιμαντικές, για το ποιμαντορικό περιεχόμενό τους. Οι επιστολές αυτές θεωρούνται αξιόλογες για τις ιστορικές μαρτυρίες που παρέχουν. Η μνήμη του τιμάται στις 22 Ιανουαρίου.

2. Επίσκοπος. Καταγόταν από τη Νίκαια αλλά αναγκάστηκε να εκπατριστεί και να εγκατασταθεί στην Τιβεριούπολη της οποίας έγινε και επίσκοπος. Στην πόλη αυτή μαρτύρησε με σπαθί. Μαζί του μαρτύρησαν και ο επίσκοπος Θεόδωρος, οι πρεσβύτεροι Θεόδωρος, Ιωάννης, Νικηφόρος, Πέτρος και Στέργιος, οι διάκονοι Βασίλειος και Θωμάς, οι μοναχοί Δανιήλ, Ευσέβιος, Ιερόθεος, Κομάσιος, Σωκράτης και Χαρίτων και ο Ετιμάσιος. Η μνήμη τους τιμάται στις 28 Νοεμβρίου.

3. Επίσκοπος Προύσας. Κατά τους συναξαριστές σκότωσε δράκο ο οποίος ζούσε σε περιοχή κοντά στην Προύσα. Μαρτύρησε επί Ιουλιανού του Παραβάτη (360-363) με αποκεφαλισμό. Η μνήμη του τιμάται στις 10 Ιουνίου.

4. Καταγόταν από την Παλαιστίνη. Μαρτύρησε επί Μαξιμιανού (286-305), μαζί με τους συμπατριώτες του Θεότιμο και Φιλόθεο. Η μνήμη του τιμάται στις 5 Νοεμβρίου.

5. Διάκονος από τη Μαυριτανία. Μαρτύρησε δια της πυράς. Η μνήμη του τιμάται στις 19 Δεκεμβρίου.

6. Καταγόταν από τη Θηβαΐδα της Αιγύπτου. Μαρτύρησε μαζί με τη μάλλον σύζυγό του Μαύρα. Η μνήμη του τιμάται στις 10 Νοεμβρίου.

7. Καταγόταν από την Παλαιστίνη. Πέθανε με μαρτυρικό θάνατο, μαζί με τον Αγάπιο και την εκ Βιζύης Θέκλα. Η μνήμη του τιμάται στις 19 Αυγούστου.

8. Καταγόταν από την Αντιόχεια. Το 310, μαζί με τον δάσκαλό του Βαβύλα και τον συμμαθητή του Αγάπιο, πήγε ως ιεραπόστολος στη Ρώμη και από εκεί στη Σικελία, όπου βρήκε μαρτυρικό θάνατο, μαζί με τους συντρόφους του. Η μνήμη του τιμάται στις 24 Ιανουαρίου.

9. Μαρτύρησε στη Βιζύη ή στη Φιλιππούπολη επί Διοκλητιανού (284-305) και Μαξιμιανού (286-305), μαζί με άλλους 36. Είναι γνωστοί ως οι τριάκοντα επτά (ΛZ’) μάρτυρες οι εν Βιζύη. Η μνήμη του τιμάται στις 20 Αυγούστου.

10. Ασκητής επί εικονομαχίας. Καταδιώχτηκε ως εικονολάτρης. Η μνήμη του τιμάται στις 21 Φεβρουαρίου.

III

Όνομα πατριαρχών της Κωνσταντινούπολης.

1. Τ. ο A’ (511-518). Διαδέχτηκε τον Μακεδόνιο τον B’ ο οποίος καθαιρέθηκε άδικα και εξορίστηκε. Υπήρξε τυφλό όργανο του μονοφυσίτη αυτοκράτορα Αναστάσιου A’, συνεργάστηκε δε και με τους επίσης μονοφυσίτες πατριάρχες Ιωάννη Νικιώτη της Αλεξανδρείας και Σεβήρο της Αντιοχείας. Ο Τ. προκάλεσε μεγάλη αναταραχή στην Εκκλησία γιατί αποκήρυξε την Δ’ Οικουμενική Σύνοδο της Χαλκηδόνας (451) και καταδίωξε τους Ορθόδοξους. Για τη στάση του αυτή προκάλεσε την αγανάκτηση του λαού της Κωνσταντινούπολης, που τελικά στασίασε εναντίον του αυτοκράτορα Αναστάσιου. Ο αυτοκράτορας για να σωθεί κατέφυγε σε ένα προάστιο της πρωτεύουσας.

2. Τ. ο B’ (1612-1621). Καταγόταν από την Πάνορμο της Κυζίκου. Διετέλεσε μητροπολίτης Παλαιών Πατρών. Όταν ανέβηκε στον θρόνο, έδειξε πολύ ζήλο και αντιμετώπισε με επιτυχία τις ραδιουργίες των Ιησουιτών. Με εντολή του χτίστηκε μεγάλος ναός στο Φανάρι (Άγιος Γεώργιος) συνοικία στην οποία από το 1601 εγκαταστάθηκε το Πατριαρχείο. Πέθανε το 1621 από δηλητηρίαση.

* * *

-ον, Α

1. αυτός που τιμά τον θεό

2. (κυρίως το αρσ. ως κύριο όν.) Τιμόθεος

διθυραμβοποιός* και μουσικός καταγόμενος από τη Μίλητο.

[ΕΤΥΜΟΛ. < τιμή + θεός].